Krajowy Plan w dziedzinie Energii i Klimatu (KPEiK) to dokument, który wyznacza strategiczny kierunek transformacji polskiej gospodarki energetycznej. Oparty jest na dwóch scenariuszach – WEM, czyli business as usual, zakładającym rozwój przy istniejących już działaniach, oraz WAM, scenariuszu aktywnej transformacji, który obejmuje dodatkowe polityki i instrumenty mające przyspieszyć dekarbonizację. W aktualnej wersji zaprezentowano przede wszystkim scenariusz WAM, pokazujący potencjał szybszej zmiany energetyczno-klimatycznej i korzyści gospodarcze wynikające z nowego podejścia. Realizacja KPEiK oznacza nie tylko zwiększenie konkurencyjności gospodarki, ale także poprawę jakości życia – czysta energia i inwestycje w nowoczesne technologie prowadzą do diametralnej poprawy jakości powietrza, co przekłada się na zdrowie obywateli i redukcję kosztów społecznych związanych z chorobami układu oddechowego.
Jednym z najważniejszych obszarów dokumentu są redukcje emisji gazów cieplarnianych. W 2022 roku całkowita emisja w Polsce wyniosła 380,5 Mt CO₂eq, co oznacza spadek o ponad 34% względem roku 1988. Scenariusz WAM zakłada kontynuację tego trendu i dalsze, znacznie szybsze obniżanie emisji – z poziomu 308 Mt CO₂eq w roku 2020 do 276 Mt w 2025 roku, 200 Mt w 2030 roku, 139 Mt w 2035 roku, aż do około 110 Mt w roku 2040. W efekcie, w 2030 roku redukcja emisji osiągnie 53,9% względem roku 1990, podczas gdy w scenariuszu WEM byłoby to jedynie 43,3%. Oznacza to, że Polska niemal w pełni zrealizuje unijny cel redukcji emisji na poziomie 55%.
Kluczowym elementem planu jest rozwój odnawialnych źródeł energii. W scenariuszu WEM udział OZE w końcowym zużyciu energii brutto osiągnie około 29% w 2030 roku. W scenariuszu WAM prognoza jest znacznie ambitniejsza – 38% w 2030 roku i blisko 47% w 2040 roku. Szczególnie istotny jest rozwój energetyki wiatrowej i fotowoltaiki, które staną się głównymi filarami systemu elektroenergetycznego. W rezultacie produkcja energii elektrycznej z OZE w scenariuszu WAM sięgnie 51,8% w 2030 roku i aż 79,8% w roku 2040, co radykalnie zmieni strukturę wytwarzania energii w Polsce.
Transformacja dotyczy również bezpieczeństwa energetycznego. W scenariuszu WAM przewiduje się zmniejszenie importu paliw kopalnych o 37% do 2040 roku, co ograniczy zależność Polski od zewnętrznych dostawców surowców. Rozwój odnawialnych źródeł energii, źródeł dyspozycyjnych oraz energetyki jądrowej będzie stabilizować system i zapewniać równowagę w okresie przejściowym.
Duży nacisk położono także na efektywność energetyczną. Polska zobowiązana jest do osiągnięcia 44 465 ktoe oszczędności końcowego zużycia energii w latach 2021–2030. System białych certyfikatów odpowiadać ma za 27 197 ktoe, natomiast pozostałą część zapewnią alternatywne środki polityczne, takie jak termomodernizacja budynków, rozwój transportu publicznego czy ulgi podatkowe. W latach 2024–2025 roczny cel oszczędności wyniesie 1,3% finalnego zużycia energii (około 908 ktoe), w latach 2026–2027 wzrośnie do 1,5% (1047 ktoe), a w latach 2028–2030 do 1,9% (1326 ktoe).
Transformacja ma przełożyć się również na realne obniżenie kosztów energii. W scenariuszu WAM jednostkowy koszt wytwarzania energii elektrycznej spadnie o 11% do 2030 roku i o 31% do roku 2040. Dla gospodarstw domowych oznacza to redukcję rachunków za energię o 18% w 2035 roku i o 27% w roku 2040.
Istotnym efektem realizacji planu będzie poprawa jakości powietrza. Do 2030 roku emisja pyłów PM₂.₅ spadnie o 66%, a emisje amoniaku o 17%. Te zmiany przełożą się na znaczną poprawę zdrowia publicznego i redukcję chorób związanych z zanieczyszczeniem powietrza.
Aktualizacja KPEiK wskazuje również na ogromny potencjał gospodarczy transformacji. Wdrożenie działań przewidzianych w scenariuszu WAM ma skutkować średnim rocznym wzrostem PKB na poziomie 3,6%, ponad dwukrotnie wyższym niż prognozowana średnia unijna. Ważnym elementem jest także zwiększenie nakładów na badania i rozwój – do poziomu 2,5% PKB w 2030 roku, co oznacza wzrost ponad dwuipółkrotny względem obecnego poziomu.
Podsumowując, aKPEiK to plan, który łączy cele klimatyczne z gospodarczymi i społecznymi. Zakłada on głęboką redukcję emisji, dynamiczny rozwój OZE, znaczną poprawę efektywności energetycznej oraz obniżenie kosztów energii dla obywateli i przedsiębiorstw. Wymaga on ogromnych inwestycji, ale w zamian daje perspektywę czystszego powietrza, nowoczesnej gospodarki opartej na taniej energii i większej niezależności energetycznej. To największy projekt modernizacyjny po 1989 roku, który – jeśli zostanie konsekwentnie wdrożony – może stać się fundamentem silnej i nowoczesnej Polski.
Więcej informacji: